Artikel von Sonja Scholten auf dem Ruhrmetropoolblog | niederländisch.
Vrijruimten in de niches van het Ruhrgebied
We staan buiten bij een klein complex ten noorden van het centrum, vlak naast de universiteit. Twee reusachtige schoorstenen domineren het uitzicht. We gaan zo naar de 90 minuten durende documentairefilm ‘Das Gegenteil von Grau’ kijken. De documentaire gaat in op een twintigtal ‘Freiraum’ initiatieven in het Ruhrgebied. De film is een co-productie van de in Berlijn woonachtige socioloog, filmmaker en stadsactivist Matthias Coers en het netwerk ‘Recht auf Stadt Ruhr’.
De film is net uitgebracht en draait in vijf opeenvolgende dagen in de grote steden van het Ruhrgebied. Afgelopen vrijdag, 24 maart, werd de film in Essen in Alibi vertoond. Alibi is feitelijk ook zo’n Freiraum, het is een inlooppunt voor burgers uit Essen die tegengas willen geven aan de toenemende sociale kilte en verrechtsing van de samenleving.
Het is zacht voor de tijd van het jaar en iedereen blijft nog even plakken rondom een tafel met informatiemateriaal die vlak voor de ingang is neergezet. Als ik even naar binnenloop zie ik dat de zaal al behoorlijk vol begint te stromen. Er worden stoelen en zelfs oude gymzaalbanken bijgeplaatst. Wij hebben geluk en weten een plekje te veroveren op een oud bankstel en kunnen de avond zacht uitzitten.
Er is nog net voldoende tijd om even een drankje te halen in das Alibier, de bar van het complex. Precies om 19.00 uur begint de film en worden we kriskras door het Ruhrgebied meegenomen met voorbeelden uit Dortmund, Duisburg, Essen, Oberhausen en Bochum. De film beoogt geen volledigheid, wel een gevoel. Zo zien we buurtwoonkamers, repair cafés, huurdersinitiatieven, vrouwelijke graffiti spuiters, bijzondere bibliotheken, fietswerkplaatsen, caféruimten zonder consumptieverplichting, stadslandbouw initiatieven en nog heel veel meer voorbijkomen. Vele buitenstaanders zullen achteloos aan deze plekken voorbijlopen, voor hen lijken ze wellicht te beduimeld of te onbeduidend.
Het effect van deze plekken is voor de buurt heel groot, vaak gaat het niet om de fysieke plek zelf, maar de beweging die het in de wijk genereert. Ineens gaan mensen weer samenwerken. Of zoals Matthias Coers het in de discussie achteraf toelicht: ‘Het bijzondere aan deze bewegingen is dat het geen tegen-bewegingen zijn. Dat waren vergelijkbare initiatieven in laatste decennia van de vorige eeuw wel. Nu zijn het feitelijk op de toekomstgerichte concepten waarin wordt onderzocht hoe je kan samenwerken en samen kan bestaan. Dan ineens blijken de nieuwe talenten je buren te zijn.’
Wat opvalt aan de getoonde voorbeelden in de film, is dat niet alleen jongeren iets opzetten, ook ouderen zijn actief. Ook herkomst doet er niet toe. ‘Ik heb het in Berlijn al op zoveel plekken zien gebeuren’, vertelt Matthias Coers, ‘het menselijke is voor de deelnemers uiteindelijk veel belangrijke dan het reactionaire. Als je echt voor iets wilt gaan, dan vind je elkaar op dat aspect, ongeacht geloof, herkomst en leeftijd. Je herkent dan het menselijke in elkaar. Dan is de politieke voorkeur van je Turkse buurman helemaal niet meer relevant en kunnen de met piercings getooide transseksueel en het conservatief ingestelde omaatje van iets verderop wel met elkaar door één deur.’
De film wordt binnenkort ook in Berlijn vertoond. ‘Natuurlijk zie je dit soort initiatieven al jaren in Berlijn’, licht Mathias Coers, ‘maar daar heb je ook meer massa, dan is de kans veel groter dat dergelijke bewegingen zichtbaar zijn. Maar ik wil ook laten zien dat er in het Ruhrgebied wel degelijk wat gebeurt en niet alleen in Berlijn. Je ziet deze krachten feitelijk in alle voormalige industriesteden. Denk maar aan Noord Engeland en Detroit. Maar straks slaat de werkloosheid ook in andere sectoren toe. Met deze film willen we een signaal aan bewoners afgeven, dat het weldegelijk mogelijk is je rechten door te zetten. We werken reeds aan Engelse ondertiteling, zodat de film straks ook in andere Europese steden kan worden vertoond.’
Na afloop loopt iedereen met een drankje naar buiten. De schoorsteenpijpen achter ons zijn groen aangelicht. Ondertussen wordt de zaal opnieuw ingericht voor de volgende vertoning van 21.30 uur. Ik praat nog wat na met de filmmakers en we wisselen adressen uit. Natuurlijk zou het fantastisch zijn als deze documentaire binnenkort ook in een aantal steden in Nederland wordt vertoond.
Erschienen mit Premierenfotos aus Essen auf Ruhrmetropoolblog am 27. März 2017
https://ruhrmetropoolblog.com/2017/03/27/vrijruimten-in-de-niches-van-het-ruhrgebied/
